legwanzielony.com - Legwan zielony Iguana iguana rhinolopha

Choroby
Choroby i problemy
Legwany są stosunkowo odporne i mało podatne na choroby, pod warunkiem, że są otoczone prawidłową opieką i odpowiednio żywione. W terrarystyce obowiązuje zasada, że lepiej zapobiegać niż leczyć. Aby przeciwdziałać chorobom u swoich podopiecznych powinno się przestrzegać poniższych reguł:
- należy kupować wyłącznie zwierzęta wyglądające zdrowo i silnie
- powinno się je hodować zgodnie z wymaganiami poszczególnych gatunków, tzn. w terrarium zapewniającym wszystkie niezbędne do życia warunki (wentylację, ciepło, światło, wilgotność itp.).
Jakiekolwiek zachowania lub oznaki odbiegające od normy winny być starannie obserwowane. Istnieje szereg chorób i zaburzeń typowych dla legwanów. Jeżeli zauważymy objawy osłabienia, brak aktywności , wzmożone pragnienie, biegunkę lub nieruchome patrzenie w przestrzeń wskazany jest kontakt z doświadczonym weterynarzem.
Dość częstym urazem występującym w hodowli terraryjnej legwanów są złamania. Jest to przerwanie tkanki kostnej . Może być spowodowane (szczególnie u nieoswojonej młodzieży) nieprzyzwyczajeniem do warunków w nowym otoczeniu i strachem przed obecnością człowieka. Pod wpływem stresu zwierzę zaczyna panikować, uciekać i może się zdarzyć, że uderzając w szybę bądź w inny twardy przedmiot wystroju terrarium robi sobie krzywdę. Może to być również złamanie patologiczne, będące skutkiem metabolicznej choroby kości MBD (metabolic bone disease).

Widoczne na zdjęciu RTG złamanie tylnej kończyny legwana (fot. Ryszard Wiśniewski)

Złamania można podzielić na otwarte (przerwanie tkanki miękkiej) oraz zamknięte. Tempo zrostu złamań jest różne. Ciekawe jest to, że w przypadku złamań powstałych w wyniku MBD odłamy kości szybciej się goją. Warunkiem jednak jest likwidacja hipokalcemii ( niski poziom wapnia we krwi) oraz ewentualna terapia z użyciem syntetycznego hormonu kalcytoniny, która odpowiada za gospodarkę wapniowo-fosforową.
Bardzo istotna we wspomaganiu terapii złamań jest odpowiednia dieta. Pokarm rekonwalescentów powinien być bogaty w białko, wapń oraz witaminy A, C, D3. Należy jednak uważać. Przedawkowanie niektórych witamin (szczególnie A i D) jest tak samo szkodliwe jak ich brak. Konieczne jest też naświetlanie UV dla uzyskania dobrych efektów.
U legwanów najczęściej dochodzi do złamań kości kończyn, a także kręgosłupa . Rzadsze są złamania żeber, żuchwy czy kości gnykowej. W podjęciu trafnej decyzji odnośnie zastosowania sposobu leczenia wskazane jest RTG. W przypadku złamań żuchwy, żeber czy kości gnykowej konieczna jest interwencja chirurgiczna, szczególnie u małych osobników. Polega ona na usunięciu złamanych struktur kostnych. W takich przypadkach stosuje się antybiotykoterapię przez okres ok. 10 dni.
Najczęstszymi urazami są złamania kości kończyn. Sposób leczenia zależy od stopnia skomplikowania złamania. Konieczne jest nastawienie i unieruchomienie kości, oraz sąsiedniego stawu, aby do maksimum ograniczyć ruchy kończyny. U małych jaszczurek stosuje się opatrunki zewnętrzne gipsowe bądź miękkie z użyciem innych, zdrowych części ciała do unieruchomienia chorej kończyny. W przypadku złamań kości tylnych łap trzeba pamiętać o odsłonięciu kloaki. U dużych osobników można zastosować wewnętrzne metody unieruchomienia kości (osteosynteza). W tym przypadku wykorzystuje się gwoździe, druty i płytki. Drobne odłamy kości usuwa się podczas zabiegu. Elementy łączące usuwa lekarz wykonując po ok. 12 tygodniach RTG. Drobne złamania palców czy ogona pozostawia się do spontanicznego zagojenia bądź usztywnia miękkim opatrunkiem wykonanym np. z plastra i waty.
Ważne jest postępowanie w czasie rekonwalescencji.
Z terrarium musimy usunąć wszystkie niepotrzebne przedmioty, konar, basen itp. Zwierzę powinno mieć miejsce do ukrycia się, a jednocześnie musimy pozbawić go możliwości wspinaczki. Dieta bogata w witaminy, białko, wapń oraz zastosowanie UV i podwyższonej temperatury ułatwią powrót do zdrowia naszego pupila.
Innym schorzeniem u gadów jest martwica. Objawem martwicy jest zmiana koloru tkanki miękkiej. Skóra w chorym miejscu (np. palce, ogon) staje się ciemniejsza i wyraźnie odróżnia się od reszty ciała. Przyczyną są zaburzenia w ukrwieniu często wywołane mechanicznym urazem, posocznicą bakteryjną bądź zatruciem toksynami grzybiczymi. Metodą leczenia jest amputacja chorych palców bądź ogona. Można też podjąć, po konsultacji z weterynarzem, farmaceutyczne sposoby leczenia. Niekiedy bywa, że uszkodzona końcówka ogona sama odpadnie i nie wymaga interwencji chirurgicznej. O tym czy amputowany ogon zaszyć, czy zabezpieczyć antybiotykiem decyduje weterynarz.
Częstym problemem w hodowli legwanów jak i innych jaszczurek są roztocza (Opionyssus, Liponyssus i inne) oraz kleszcze (Ixodiden, Argasien). Objawami ataku tych pasożytów są: częstsze ocieranie się, drapanie, kąpiele w basenie. Roztocza są widoczne, ale w dzień kryją się w szczelinach ciała żywiciela, ssą nocą. Można z tym skutecznie walczyć stosując Ivomec. Trzeba rozcieńczyć 1-1,5ml tego preparatu na 1 litr wody. Spryskać tym całe terrarium (szczególnie porowate powierzchnie), uważając na głowę zwierzęcia. Oczywiście usuwamy z terrarium pokarm i wodę. Innym, dość prostym, ale mało skutecznym sposobem są częste kąpiele połączone z dezynfekcją całego terrarium. Podczas kąpieli ginie większość roztoczy.
Możemy w terrarium zaatakowanym przez roztocza użyć też urządzeń owadobójczych np. na komary ( działa w oparciu o płytki wytwarzające pod wpływem ciepła gazy trujące insekty ) - lub inne tego typu. Zabieg zwalczania tymi urządzeniami powinien trwać 24 godziny, przy zamkniętym terrarium. Zwierzęta w tym czasie nie mogą znajdować się w terrarium , a przed ich wpuszczeniem wietrzymy je i pozbywamy się padniętych insektów wymieniając podłoże. W przypadku stwierdzenia roztoczy najlepsza jednak jest wizyta w poradni weterynaryjnej ponieważ istnieją inne leki o podobnym działaniu jak np. Ivomec (Iwermektyna), a o ich doborze decyduje weterynarz. Nazwy leków podane w tekście są nazwami zastrzeżonymi przez producentów.
Dużym niebezpieczeństwem są też pasożyty wewnętrzne ( pierwotniaki, kokcydia, tasiemce, nicienie). Przyczyną może być zarażenie po kontakcie z innym zwierzęciem. Diagnoza oraz leczenie powinny być poprzedzone badaniem kału. Sposób takiego badania może być wykonany w warunkach domowych przez osoby posiadające własny mikroskop i trochę wiedzy na ten temat, lub w laboratorium.

Domowe badanie kału

Odrobaczanie powinno być poprzedzone badaniem kału na obecność pasożytów pod mikroskopem . Potrzebne do tego celu są: mikroskop, probówka, szkiełka, moździerz do ucierania, lub inne naczyńko oraz roztwór soli nasyconej. Aby otrzymać roztwór domowym sposobem gotujemy wodę i do wrzątku dosypujemy soli (NaCl), jednocześnie mieszając tak długo, aż sól przestanie się rozpuszczać. Po ostudzeniu, niewielką ilość roztworu dokładnie ucieramy w moździerzu, lub innym naczyniu z kałem legwana. Tak przygotowany kał nakładamy do probówki (ok. połowy wysokości) i dopełniamy roztworem soli nasyconej do utworzenia menisku wypukłego (u góry probówki przez roztwór soli). Nakrywamy to czystym szkiełkiem. Po około 10 minutach zdejmujemy szkiełko tak , aby wiszącą na nim kroplę (po to ma powstać menisk wypukły) przenieść na drugie szkiełko i przygotować do badania pod mikroskopem. Do obserwacji używamy małych powiększeń. Trzeba szukać owalnych, jajowatych tworów o wyraźnych (grubych) ściankach z różną postacią larwy pasożytów w środku. To co zobaczymy przez okular mikroskopu to w większości cząstki roślinnego pochodzenia (u zwierząt roślinożernych jak legwan zielony), niekiedy poruszające się w płynach. W tym wyszukujemy owalnych, jajowatych tworów. Jeśli badanie kału wykaże obecność pasożytów następnym krokiem będzie wizyta u lekarza weterynarii i odrobaczenie zwierzęcia. Weterynarz dobierze preparat i sposób przeprowadzenia odrobaczenia (najczęściej sondą prosto do żołądka). Podanie leku powinno być powtórzone do dwóch tygodniach, a jednocześnie dezynfekcji powinno być poddane całe terrarium. Jako lek stosuje się np. Pyrantelum. O jego doborze decyduje wyłącznie weterynarz.
Zaburzenia wylinki są na ogół spowodowane zbyt suchym powietrzem w terrarium. Przy niepełnej wylince pomocne są kąpiele w ciepłej wodzie z dodatkiem rumianku lub innych ziół i następnie delikatne, mechaniczne usunięcie naskórka. Do problemów związanych ze skórą gadów należy także grzybica. W tym przypadku konieczna jest wizyta u weterynarza w celu dobrania odpowiedniej maści.
Niewłaściwe żywienie i niedobory witaminowe mogą spowodować obrzęk powiek oraz zapalenie gruczołów Hardera. Jako środki lecznicze stosuje się iniekcje z witamin A, D3 oraz witamin z grupy B co 10-14 dni 3 razy. Choroby związane z oczami legwanów to również zapalenie spojówek. Przyczyną może być zbyt niska temperatura w terrarium, przeciąg. Objawia się to opuchlizną lub sklejeniem powiek. Wskazane jest w tym przypadku podwyższenie temperatury w terrarium oraz po wizycie u weterynarza zastosowanie antybiotyku.
Często jako choroby skóry występują też ropnie, które są następstwem infekcji bakteryjnych oraz zainfekowanych ran. Są to na ogół wyniosłości skórne często otorbione z nieprzejrzystą zawartością. W większości przypadków wymagają operacyjnego ich usunięcia i zastosowania antybiotyku.
Występuje również zapalenie jamy gębowej zwane zgnilcem pyska. Jest to choroba bakteryjna najczęściej wywoływana przez bakterie z rodzin Pseudomonas i Aeromonas często w połączeniu ze złą kondycją i awitaminozą. Głównym jej objawem, początkowo niezauważanym, są wybroczyny wewnątrz jamy gębowej, później pojawia się pienisty lub serowaty wysięk, zwierzę staje się apatyczne, nie pobiera karmy. Jej przyczyną może być brudne terrarium, złe warunki środowiskowe, zbyt niska temperatura, czy wreszcie stres wynikający ze zmiany miejsca pobytu. Leczenie to zastosowanie antybiotyku oraz przecieranie jamy gębowej wacikiem namoczonym wodą utlenioną lub innym środkiem dezynfekującym.

Skaza (dna) moczanowa (diathesis urica):

Przemiany białka w organizmie legwana kończą się wraz z powstaniem kwasu moczowego, który jest za pomocą nerek usuwany z organizmu. W przypadku:
- Nadmiernej podaży białka w karmie (pokarmy zwierzęce oraz karmy dla psów i kotów)
- Uszkodzenia nerek przez:
   - nieodpowiednie nawodnienie organizmu przy nadmiernej podaży białka lub antybiotyków (zbyt niska wilgotność lub brak dostępu do czystej wody)
   - nadmiar fosforu w diecie
   - choroby bakteryjne, wirusowe i pasożytnicze
   - toksyny i metale ciężkie.
W takim przypadku dochodzi do wzrostu stężenia kwasu moczowego i jego soli we krwi (hiperurikemia), co doprowadza do precypitacji kryształów moczanowych w obrębie narządów wewnętrznych i stawów. Stan chorobowy związany z odkładaniem moczanów w obrębie:
- narządów wewnętrznych - nazywamy dną trzewną (trzewiową) (kryształy odkładają się w wątrobie, nerkach, śledzionie, osierdziu, jelitach oraz w tkance podskórnej i pod językiem)
stawów- nazywamy dną stawową (powstają guzki dnawe)
Objawy:
- osowienie
anoreksja
- odwodnienie
nadmierne pragnienie/nadmierne wydalanie moczu
- zaburzenia termoregulacji
- żółtawy mocz
spadek tonusu mięśni
- obrzęk stawów i kulawizna (dna stawowa)
- obrzęk i dysfunkcja narządów wewnętrznych
Diagnostyka: Można już we wczesnych etapach choroby wykazać wysokie stężenie kwasu moczowego we krwi, brak lub małe ilości kwasu
moczowego w moczu oraz RTG - złogi w pęcherzu moczowym (kamienie, piasek).
Leczenie: W większości przypadków nieskuteczne gdyż zmiany w obrębie nerek oraz złogi moczanów są zmianami nieodwracalnymi. Leczenie powinno zostać rozpoczęte od zmiany diety i właściwego nawodnienia organizmu. Należy wyeliminować potencjalne przyczyny uszkodzenia nerek.
Ażeby zapobiec tej chorobie należy przede wszystkim wyeliminować z diety legwanów karmę wysokobiałkową pochodzenia zwierzęcego.

Uważamy, że propagowanie wiedzy o dużym dodatku białka zwierzęcego w diecie legwanów jest nieodpowiedzialne i nic dobrego za sobą nie niesie. Dlatego tak ważne jest uświadamianie hodowcom, że karma pochodzenia zwierzęcego w diecie legwana zielonego po prostu go zabija, powoli aczkolwiek skutecznie!

Przykłady urazów i schorzeń legwanów zielonych tutaj opisane (te najczęściej występujące) nasuwają jedną myśl. Najlepiej przed zakupem legwana (lub innego gada) znaleźć dobrego weterynarza, który ma doświadczenie w tej dziedzinie. To ważna rzecz jaką można uczynić dla swojego podopiecznego. Przytoczone w tym dziale sposoby leczenia i nazwy niektórych leków nie mogą być stosowane na własną rękę lecz po konsultacji z lekarzem. Weterynaria rozwija się, metody leczenia ulegają zmianom, a leki o których wspominamy w momencie ukazania się tej książki mogą nie mieć już zastosowania.

MBD

  MBD (Metabolic Bone Disease), czyli choroba metaboliczna kości, zwana dawniej uogólnioną osteodystrofią pokarmową, czyli osteodystrofią włóknistą (OSTEODYSTROPHIA FIBROWA GENERALISATA). Wszystko zaczyna się od nieprawidłowego odżywiania. Legwany nie otrzymujące odpowiedniej ilości wapnia i fosforu w swoim pokarmie, zaczynają pobierać wapń z kości. Jedną z przyczyn jest podawanie pokarmu o nieodpowiednim stosunku Ca : P (wapń : fosfor), a więc takich w których mało jest wapnia. Do grupy tych pokarmów należy większość warzyw, owoców, pokarmy pochodzenia zwierzęcego oraz takie w których składzie znajduje się zbyt wiele fosforu (np. banany ).

Przy niewłaściwej diecie dochodzi do wzrostu poziomu produkowanego w gruczołach przytarczycznych parathormonu (pobieranie Ca z kości) przy wyraźnym spadku stężenia kalcytoniny (odkładanie Ca w kościach) Zdemineralizowane kości ulegają zniekształceniom (kości kończyn, kręgi ogona, żuchwa…) zastępowane są tkanką włóknistą (tylko u żółwi). Kości stają się łamliwe (nie giętkie ale w ograniczonym stopniu elastyczne). Leczenie jest możliwe lecz długotrwałe.

Dwuletni legwan z typowym obrzękiem okolicy twarzowej i uda w następstwie osteodystrofii (fot. Gerry M. Dorrestein)

Choroba metaboliczna kości może być również spowodowana: brakiem biosyntezy D3 z powodu braku dostępu do promieni UVB,
brakiem w diecie składników mineralno-wapniowych,
nadczynnością przytarczycy (tylko przy nowotworach tarczycy i to bardzo rzadko) nie tylko żywieniowej, chorobami wątroby, rozwojem jaj czy też krzywicą. Najczęściej MBD widoczne jest u zwierząt młodych, rosnących, u których procesy mineralizacji są nasilone,
a równocześnie kości nie stanowią tak bogatego rezerwuaru wapnia, jak u zwierząt dorosłych, u których to objawy widoczne są znacznie później. Jednak w praktyce MBD dotyka nie tylko młode osobniki, ale i np. ciężarne samice, starsze zwierzęta.
Pierwszym zauważalnym objawem jest zaczerwieniony czubek języka, częściowa lub całkowita niezdolność do unoszenia tułowia i przedniej części ogona podczas chodzenia. W trakcie chodzenia legwan porusza się na przednich łapach, wlokąc po podłożu miednicę i ogon. Następnym objawem MBD jest giętka podatna na ucisk żuchwa lub kość szczękowa, (obrzęk części głowy) jak też obrzęk kończyn zwłaszcza miednicznych. Następują zmiany kształtu w kościach długich kończyn, skrzywienia ogona, złamania kręgosłupa w odcinku lędźwiowym. Występuje zmiana stosunku Ca:P w surowicy krwi z 2:1 na 1:1 i niżej. Jest jeszcze hipokalcemiczna postać MBD, objawiająca się drżeniem palców, mięśni kończyn, tężyczka, a na końcu porażenia wiotkie.
Uwaga: Wobec braku wyżej opisanych objawów MBD, gdy występuje tylko zaczerwienienie końcówki języka można przeprowadzić profilaktycznie badanie krwi na określenie Ca:P w surowicy . Zaczerwienienie to może wynikać z małej wilgotności w terrarium. Również gdy legwan długo trzyma otwarty pyszczek (np. osłabienie funkcjonowania mięśni żuchwy) może dojść do wysuszenia błony śluzowej. Można wtedy podać wprost do pyszczka kilka kropel (3-5) bezsmakowego tranu.

Choroba metaboliczna kości - zmiany w prawej kości udowej legwana (fot. Gerry M. Dorrestein)

Leczenie - poprawa żywienia, ostrożne obchodzenie się ze zwierzęciem w trakcie choroby, uzupełnienie niedoboru wapnia, doustne i parenteralne, oznaczenie poziomu Ca i P w surowicy krwi. Trzeba także zająć się powikłaniami (złamania, niedobory witaminy A). Gdy poziom wapnia w surowicy jest unormowany, podaje się kalcytoninę, hamującą resorpcję wapnia z kości.

Bardzo niebezpieczne jest podawanie kalcytoniny (można ją łatwo przedawkować) - wzmaga ona mineralizację nie tylko w obrębie kości powodując odkładanie się wapnia w narządach miąższowych i ścianie jelit. Leczenie MBD może prowadzić tylko lekarz weterynarii ! Nie leczone MBD prowadzi do śmierci.

Obraz rentgenowski kości udowej z osteodystrofią (fot. Gerry M. Dorrestein)

Krzywica (jedno z następstw zespołu MBD)

Krzywica jest chorobą wywołaną przez niedobór witaminy D3, występującą głównie w okresie intensywnego wzrostu organizmu. Główną przyczyną tego schorzenia jest niedostatek promieniowania UV (zwłaszcza UVB odpowiedzialnego za stymulowanie procesu syntezy witaminy D3). Objawia się ona niepokojem ze zmniejszoną ruchliwością, utratą apetytu, rozmiękaniem kości np. czaszki lub szczęki oraz kończyn, a w dalszym stadium może doprowadzić do deformacji całego ciała. Leczenie odbywa się wyłącznie przy ścisłej konsultacji lekarza weterynarii i polega na podawaniu witaminy D3 oraz preparatów wapniowych.

Dyskusje na forum:

Reklama: